معرفی سیستم عامل های لینوکس (گنو/لینوکس)

چقدر با لینوکس آشنایی دارین ؟ بیشترین استفاده ای که ازش میشه کجاهاست ؟ و آیا می شه روزی به استفاده گسترده و همگانیش خوش بین بود ؟ اگه شما هم مثل ما دنبال پاسخ این سوال ها هستین ، پس با ما تا آخر همراه باشین .

گِنو/لینوکس به خانواده ای از سیستم عامل های شبه یونیکس اطلاق می شه که از هسته ی لینوکس استفاده می کنن و از معروف ترین نمونه های نرم افزارهای آزاد و متن باز به حساب میان . دقت کردین که ، گفتیم گِنو/لینوکس نه لینوکس . لینوکس به تنهایی فقط یک هسته بیشتر نیست .

برای اینکه یک سیستم عامل کامل در اختیار داشته باشیم ، باید از ابزارها و کتابخونه های پروژه ی گنو که سال ها ، پیش از شکل گیری هسته لینوکس ، به منظور ایجاد سیستم عامل آزاد و متن باز ایجاد شده بودن ، روی هم استفاده کنیم .

البته امروزه به گنو/لینوکس به اختصار لینوکس گفته می شه ، اما همون طور که گفتیم ، از نظر فنی غلطه . برای اینکه درک درستی از سیستم عامل های لینوکس و فرهنگ کاری این جامعه از کاربران داشته باشیم ، باید با مفهموم چند واژه به خوبی آشنا بشیم .

نرم افزارهای آزاد به نرم افزارهایی گفته می شه که کاربر آزادانه می تونه تغییرات و استفاده های مد نظر خودشو بدون اجازه گرفتن از سازنده نرم افزار اعمال کنه

. متن باز هم به نرم افزاری گفته می شه که منبع کدهای نرم افزاریش در رویت همگانه ، ولی تغییر دادن اون کدها لزوماً آزاد نیست .

شاید زورآزمایی با انواع و اقسام ویروس های رایانه ای به اندازه ی کافی براتون خسته کننده بوده که بخواین واسه یک بار هم که شده ، نفس تازه ای بکشین .

. این امنیت نتیجه وجود دیواره ی آتش در هسته ی سیستم عامل و همچنین وجود لایه های امنیتی مختلفه . گنو/لینوکس پایداری بسیار بالایی داره . به این صورت که به دلیل طراحی درست هسته ، اشکال در یک نرم افزار باعث ناپایداری کل سیستم نمی شه . به همین دلیل هم هست که گنو/لینوکس و خصوصا لینوکس ، مسئولیت پردازش های بسیار مهم و حیاتی مثل انواع و اقسام سرورها رو بر عهده داره .

گنو/لینوکس از سرعت بالایی هم برخوداره .

دلیل این امر ، در دسترس بودن کدِ متنِ برنامه ، و در نتیجه امکان تغییر و بهینه سازی این سیستم عامل برای یک سخت افزار خاصه .

از همه ی اینها که بگذریم ، آزاد و رایگان بودن لینوکس ، بزرگترین ویژگی و مزیتش به حساب میاد . لینوکس علاوه بر اینکه از ابتدا یک هسته ی چند وظیفه ایه داشته ، قابلیت فوق العاده ی چند کاربری رو هم داره . این یعنی اینکه چند کاربر می تونند از یک سیستم به طور همزمان و بدون دخالت در وظایف کاربران دیگه ، از منابع سیستم استفاده کنن .

شاید مهمترین برتری گنو/لینوکس ، نسبت به سیستم عامل های دیگه رو انحصاری نبودن و البته آزاد بودنش دونست .

هیچ شرکت و یا گروهی صاحب گنو/لینوکس نیست . در این بین شرکت ها و گروه های بسیاری اقدام به تولید مجموعه نرم افزارهای خودشون که "توزیع" نام داره کردن . توزیع در واقع به مجموعه ای از نرم افزارهای قرار داده شده روی هسته ی لینوکس گفته می شه (Linux Distribution) که به طور معمول شامل ابزارهای گسترش نرم افزار ، پایگاه های داده ، سرویس دهنده های وب مثل آپاچی ، محیط های رومیزی مانند گِنوم و کِی دی ای ، مجموعه های اداری مانند اُپن آفیس و یا اخیراً لیبرآفیس می شن

توزیع ها رو می شه به دسته های گوناگونی تقسیم کرد . از تجاری و غیر تجاری گرفته تا حرفه ای ، خونگی ، سرویس دهندها و سیستم های موبایل .

تعداد توزیع های گنو/لینوکس به اندازه ی کافی زیاد هست که جواب هر سلیقه ای رو بده . حتی هر شخصی ، با کمی دانش فنی و کمی وقت می تونه سیستم عامل گنو/لینوکس خودش رو درست کنه . با این وجود بیشتر افراد ترجیح می دن که از توزیع های از پیش ساخته شده استفاده کنن . از معروفترین توزیع های گنو/لینوکس می تونیم به اوبونتو (Ubuntu) ، مینت (Mint) ، اوپن سوزه (Open Suse) و توزیع های حرفه ای تری چون دِبیان (Debian) ، فِدورا (Fedora) ، جِنتو (Gentoo) و اِسلَک وِیر (Slackware)  اشاره کنیم .

گنو/لینوکس تقریبا روی هر نوع سازه و معماری رایانه ایه قابل نصبه . گنو/لینوکس و مشخصا لینوکس رو می تونین در بسیاری از دستگاه ها و سیستم های رایانه ای مختلف پیدا کنین . از ساعت ، تلفن های همراه ، تبلت ها ، مسیریاب ها ، و کنسول های بازی گرفته تا رایانه های رومیزی ، رایانه های بزرگ و ابررایانه ها . گنو/لینوکس رو به راحتی می تونین در کنار سایر سیستم عامل ها از جمله ویندوز و یا مکینتاش ، بر روی یک رایانه ، نصب کنین . در این حالت ، شما یک رایانه ی به اصطلاح Multi Boot خواهید داشت ، و هنگام روشن کردن رایانه ، سیستم عامل مورد نظرتون رو انتخاب می کنین .

حالا با این توضیحات می ریم سراغ توزیع ها و میزکارهای مختلف .

گنو/لینوکس مثل هر سیستم عامل دیگه ای دارای میزِ کاره . اما با این تفاوت اساسی که شما حق انتخاب های بیشتری دارید تا محیط کاربری خودتون رو انتخاب کنین . میزکار ، همون رابط کاربری هست که در برنامه های قبل ازش صحبت کردیم .

با توجه به آزاد بودن و سلیقه کاربران ، توزیع های بسیار بسیار زیادی ، توسط برنامه نویسان ، طراحان و مشارکت کنندگانِ داوطلبِ خوش ذوقِ سراسر جهان ایجاد شده که اشاره ای بهشون کردیم . اما نکته ای که حائز اهمیته ، پاسخ گویی هر کدوم از این توزیع ها به هر سلیقه و نیازه کاربریه . برای مثال کاربران حرفه ای تر ، با توجه به امکانات و شرایطی که توزیع های فدورا ، آرچ ، جنتو و اسلکور ارائه میدن ، جذب اون ها می شن . اما کاربران مبتدی و اونهایی که با محیط متنیِ لینوکس آشنایی کافی ندارن ، ترجیح میدن با رابط های گرافیکی کارهاشون رو انجام بدن .

از محبوب ترین این توزیع های گرافیکی میشه به مینت و اوبونتو اشاره کرد . در این بین ، توزیع های ایرانی خوب و موفقی هم به چشم می خوره که نیازمند توجه و پشتیبانی جدی ما ایرانی هاست .

از توزیع لینوکس شریف که بگذریم ، می تونیم نمونه های قدرمندی چون پارسیکس و آریوس رو نام ببریم که کاملاً با توجه به نیاز کاربران ایرانی و البته سرعت اینترنت بهینه شده .

چیزی که واضحه ، نرم افزارهای سیستم عامل های ویندوز و مکینتاش در حالت عادی در سیستم عامل های گنو/لینوکسی قابل اجرا نیست . البته راه هایی هم برای این کار در نظر گرفته شده که ما توصیه می کنیم جزء در شرایط اضطراری دنبال این راه ها نرین . بهتره که در مهاجرت از سیستم عامل های دیگه به گنو/لینوکس ، شتاب زده عمل نکنین و قبل از هر چیز ، لیستی از نرم افزارهایی رو که در سیستم عامل قبلی تون ، استفاده میکردین ، یادداشت کنین . حالا دنبال جایگزین نرم افزارهاتون در توزیع گنو/لینوکسی تون باشین . در نهایت دانش اندکی رو هم در مورد پارتیشن بندی لینوکس یاد بگیرین . با این کار می تونین ، اولین سیستم عامل  گنو/لینوکسی خودتون رو تجربه کنین .

البته از ما میشنوین ، حداقل برای بار اول از افراد با تجربه کمک بگیرید تا اطلاعات روی هارد دیسکتون رو از دست ندید .

البته این نکته رو نباید نادیده گرفت که لینوکس هنوز برای کاربران عادی انتخاب مناسبی نیست . تاکید می کنیم کاربران عادی ، چون علیرغم تلاشهای صورت گرفته مهم ترین فاکتور ، یعنی کاربردپذیری رو هنوز در خودش کم داره . از طرفی گنو/لینوکس . شاید برای طراحان حرفه ای گرافیک و انیمیشن ، بازی خورها و حتی خیلی از حرفه های دیگه ، حرفی واسه گفتن نداشته باشه ولی امید میره در آینده نه چندان دور ، با توسعه هایی که جامعه ی کاربری نرم افزارهای آزاد و متن باز انجام میدن ، این نقایص بر طرف بشه . یادمون نره ، گنو/لینوکس به پایداری ، امنیت ، آزادی و جامعه کاربریش می باله .