آموزش از ابتدای اصول حسابداری 1 تا انتها

بخش اول – حسابداری مؤسسات خدماتی

فصل اول  – آشنایی با حسابداری

بنگاه اقتصادی:

درعلم اقتصاد، عوامل اقتصادی مختلفی در اختیار افراد یا گروه هایی قرار دارد که با ترکیب این عوامل به تولید کالا یا انجام خدمات می پردازند. این افراد یا گروه ها را بنگاه اقتصادی می نامند.

رویدادهای اقتصادی یا مالی:

وقایعی هستند که با خرید، تولید، توزیع و فروش و ارائه خدمات با فعالیت هایی مانند وام گرفتن و وام دادن سر و کار دارند.

تعریف حسابداری:

عبارت است از: شناسائی، اندازه گیری، ثبت و گزارش اطلاعات اقتصادی برای استفاده کنندگان به گونه ای که امکان قضاوت و تصمیم گیری آگاهانه برای آن ها فراهم شود.

اطلاعات حسابداری:

خلاصه اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی مؤثر بر یک واحد اقتصادی خاص می باشد.

شخصیت حسابداری:

واحد اقتصادی مشخص و جداگانه ای است که اطلاعات و گزارش های حسابداری فقط در مورد آن تهیه می شود.

انواع واحدهای اقتصادی:

مؤسسات جدا و مستقلی هستند که با ترکیب عوامل مختلف اقتصادی منافع مالکین خود را دنبال می کنند . از لحاظ مالکیت ، شکل حقوقی و نوع فعالیت مانند زیر طبقه بندی می شوند.

واحدهای اقتصادی از نظر مالکیت به سه نوع تقسیم می شوند:

۱ _ واحدهای عمومی : به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت دولت یا سایر نهادهای عمومی قرار دارند. سازمان تأمین اجتماعی نمونه ای از این واحدها می باشد.

۲ _ واحدهای تعاونی : به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای آن از طریق خریداری، کمک و همکاری متقابل تشکیل شده و در مالکیت اعضا قرار دارند. مانند شرکت های تعاونی.

۳ _ واحدهای خصوصی : این واحدها به یک یا چند نفر تعلق دارند و متعلق به بخش عمومی نیستند. مانند فروشگاه ها.

واحدهای اقتصادی از نظر هدف فعالیت به دو دسته تقسیم می شوند:

۱ _ واحدهای انتفاعی : هر واحد اقتصادی که با هدف سود و منفعت مادی تشکیل شود واحد انتفاعی نام دارد.

۲ _ واحدهای غیر انتفاعی : هر واحدی را که هدف از تشکیل آن کسب منفعت مادی برای مالکان آن نباشد واحد غیر انتفاعی گویند.

واحدهای اقتصادی از نظر نوع فعالیت به سه دسته تقسیم می شوند:

۱ _ واحدهایی خدماتی : واحدهایی هستند که خدماتی به مشتریان ارائه می کنند و معمولاً در قبال ارائه خدمات منفعت کسب می کنند. مانند بانک ها و هتل ها.

۲ _ واحدهای بازرگانی : به خرید و فروش مواد خام، فرآورده ها و کالاها اشتغال دارند. مانند فروشگاه ها.

۳ _ واحدهای تولیدی : با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالاهای اقتصادی می پردازند.

واحدهای اقتصادی از نظر تعداد مالک به دو دسته تقسیم می شوند:

1 _ واحدهای انفرادی : مالکیت آن ها به یک نفر تعلق دارد؛ مانند فروشگاه ها، مغازه ها.

۲ _ واحدهای غیر انفرادی : افراد، سرمایه های کوچک خود را با یکدیگر جمع می کنند و واحدهای بزرگتری را تشکیل می دهند : شرکت ها.

پرسش ها ***

1 _ بنگاه اقتصادی را تعریف کنید؟

در علم اقتصاد عوامل اقتصادی مختلفی در اختیار افراد یا گروه هایی قرار دارد که با ترکیب این عوامل به تولید کالا یا انجام خدمات می پردازند. این افراد یا گروه ها را بنگاه اقتصادی می گویند.

۲ _ واحدهای اقتصادی تعاونی را تعریف کنید؟

به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای آن از طریق خود یاری، کمک و همکاری متقابل تشکیل شده و در مالکیت اعضا قرار دارند.

3 _ تقسیم واحدهای اقتصادی به واحدهای عمومی، تعاونی، خصوصی بر اساس کدام یک از ویژگی های واحدهای اقتصادی می باشد؟

√ الف) نوع مالکیت              ب) هدف فعالیت                  ج) نوع فعالیت                  د) شکل حقوقی

4 _ کدام یک از واحدهای اقتصادی زیر می تواند به عنوان واحدهای انفرادی محسوب شود؟

√ الف) مغازه ها                 ب) شرکت های تعاونی              ج) بانک ها           د) سازمان های دولتی

فصل دوم  – معادله حسابداری

دارائی ها:

منابع اقتصادی متعلق به یک واحد اقتصادی که انتظار می رود در آینده منفعتی را برای واحد اقتصادی ایجاد نماید، دارائی گویند.

دارائی های واحد اقتصادی = حقوق مالی اشخاص نسبت به دارائی های واحد اقتصادی

حقوق مالی اشخاص:

حقوق مالی اشخاص نسبت به دارائی های واحد اقتصادی شامل حقوق مالی مالک و حقوق مالی طلبکاران است.

بدهی:

حقوق مالی اشخاص غیر از مالک نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را بدهی گویند.

سرمایه:

حق یا ادعای مالک یا مالکین نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را، سرمایه گویند.

معادله حسابداری                      دارائی = بدهی + سرمایه

انواع دارائی ها:

1 _ نقد و بانک : از مهم ترین دارائی های واحد اقتصادی که برای خرید کالاها و پرداخت بدهی ها مورد استفاده قرار می گیرد.

۲ _ حساب های دریافتنی : واحدهای اقتصادی در قبال ارائه یا فروش دارائی به طور نسیه، از دیگران طلبکار می شوند. این قبیل دارائی ها را حساب های دریافتنی گویند.

3 _ ملزومات : شامل کالاها و اجناسی است که در جریان فعالیت های واحد اقتصادی خریداری و به مصرف می رسد.

انواع بدهی ها :

1 _ حساب های پرداختی : این نوع بدهی در ازای خرید نسیه دارائی یا خدمات از دیگران ایجاد می شود.

۲ _ وام پرداختی : این نوع بدهی در ازای دریافت وام از مؤسسات اعتباری نظیر بانک ها ایجاد می شود.

3 _ اسناد پرداختنی : این نوع بدهی در ازای خرید به طور چک و یا سفته دارائی یا خدمات از دیگران ایجاد می شود.

اهمیت معادله حسابداری

حسابداران برای اینکه رویدادهای مالی مربوط به یک واحد اقتصادی را ثبت و سپس اطلاعات حسابداری را به طور مناسب گزارش کنند؛ باید:

1 _ رویدادهای مالی مؤثر بر واحد اقتصادی را شناسائی کنند.

۲ _ میزان تأثیر هر رویداد مالی را بر اجزای معادله حسابداری ارزیابی و اندازه گیری نمایند.

مثال ۱ : رویداد مالی زیر در تعمیرگاه تلویزیون ماهر طی دو ماهه ابتدای سال 1371 انجام شده است .آقای ماهر در فروردین ماه سال ۱۳۷۱ تصمیم به تأسیس تعمیرگاه تلویزیون گرفت. ابتدا اقدام به دریافت پروانه کسب کرده، سپس در ۱٥ فروردین در بانک، حساب جاری را به نام تعمیرگاه ماهر افتتاح می کند و مبلغ   30000000   ریال به عنوان سرمایه تعمیرگاه به آن حساب واریز می نماد.

تجزیه و تحلیل : با تأسیس تعمیرگاه تلویزیون ماهر، یک واحد اقتصادی که به آقای ماهر، تعلق دارد با شخصیت حسابداری مستقل از آقای ماهر ایجاد می شود و با افتتاح حساب جاری و واریز  30000000  ریال به این حساب، تعمیرگاه ماهر صاحب یک قلم دارائی به نام نقد و بانک می باشد.

ترازنامه:

صورت حسابی است که دارائی ها و بدهی ها و سرمایه ی مالک یک واحد اقتصادی را، در یک تاریخ معین نشان می دهد. معمولاً در تهیه تراز نامه باید به نکات زیر توجه کرد:

1 _ نوشتن عنوان : عنوان ترازنامه شامل موارد زیر است:الف) نام واحد اقتصادی   ب) نام گزارش یا صورتحساب مالی      ج) تاریخ گزارش

2 _ واحد اندازه گیری : واحد اندازه گیری رویدادهای مالی، پولی رایج هر کشور است.

3 _ طرفین ترازنامه : در سمت راست ترازنامه دارائی ها و در سمت چپ بدهی ها و سرمایه مالک نوشته می شود.

4 _ ترتیب نوشتن دارائی ها : در ترازنامه دارائی ها به ترتیب قابلیت تبدیل به نقد نوشته می شوند.

5 _ ترتیب نوشتن بدهی ها : بدهی های مختلف واحد اقتصادی به ترتیب تاریخ سررسید پرداخت در ترازنامه نوشته می شوند.

6 _ موازنه : ترازنامه منطبق بر معادله حسابداری است و همیشه بین جمع دارائی ها و جمع بدهی ها و سرمایه مالک توازن وجود دارد.

ترازنامه شرکت X

تعمیرگاه تلویزیون ماهر

ترازنامه به تاریخ ۳۱/۲/۱۳۷۱

----------------------------------------------------------------

               دارئی ها                                                                                              بدهی ها

نقد و بانک                                  ٠٠٠/۷٥٠ /٥                             حساب های پرداختنی         ٠٠٠/٥٠٠/۱

حساب های دریافتنی                      ٠٠٠/۲٥٠                                 وام پرداختنی                   ٠٠٠/٠٠٠/۱٠

ملزومات                                    ٠٠٠/٥٠٠                                جمع بدهی ها                    ٠٠٠/٥٠٠/11

اثاثه                                           ٠٠٠/٠٠٠/۳                            سرمایه

آپارتمان                                        ٠٠٠/٠٠٠/۳۲                         سرمایه آقای ماهر               ٠٠٠/٠٠٠/۳٠

جمع دارائی ها                                        ٠٠٠/٥٠٠/٤۱               جمع بدهی ها و سرمایه                   ٠٠٠/٥٠٠/٤۱

جمع دارائی ها با جمع بدهی ها و سرمایه باید برابر باشد اگر برابر نبود یعنی  تراتزنامه ما بالانس ( برابر ) نیست و ارقام اشتباه وارد کردیم .

پرسش ها؟

۱ _ بدهی را تعریف کنید؟

حقوق مالی اشخاص غیر از مالک نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را بدهی گویند.

۲ _ ترازنامه را تعریف کنید؟

صورتحسابی است که دارائی ها، بدهی ها و سرمایه مالک یک واحد اقتصادی را در یک تاریخ معین نشان میدهد.

۳ _ سرمایه را تعریف کنید؟

حق یا ادعای مالی مالک یا مالکین، نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را سرمایه گویند.

٤ _ وجوهی که صاحب یک واحد اقتصادی به عنوان سرمایه به حساب جاری بانک واریز می کند ...

√ الف) دارائی ها را افزایش می دهد.         ب) بدهی ها را افزایش می دهد.

 ج) دارائی ها را کاهش می دهد.                  د) سرمایه را کاهش می دهد.

فصل سوم  –  تجزیه و تحلیل و ثبت رویدادهای مالی

حساب :

به منزله پرونده ای مفصل از تغییراتی است، که در یک دارائی خاص، یک بدهی خاص یا سرمایه صاحب مؤسسه، طی یک دوره زمانی رخ می دهد و ابزار اصلی ثبت و خلاصه کردن اطلاعات مالی است.

برای این که امکان دسترسی به اطلاعات موجود در حساب ها آسان تر شود، همه حساب های مربوط به یک واحد اقتصادی در یک دفتر خاص به نام «دفتر کل» نگهداری می شود.

ثبت رویدادهای مالی در حساب ها:

برای این که اثر هر رویداد مالی را بر اجزای معادله حسابداری نشان دهیم از شکل حساب T استفاده می کنیم که دارای 3 قسمت است:

1 _ عنوان حساب

2 _ سمت راست یا بدهکار

3 _ سمت چپ یا بستانکار

عنوان حساب
بدهکار	بستانکار

قاعده ثبت افزایش و کاهش در حساب ها:

افزایش هر دارائی در سمت راست (بدهکار) حساب آن دارائی، ثبت می شود.

کاهش هر دارائی در سمت چپ (بستانکار) حساب آن دارائی، ثبت می شود.

افزایش هر بدهی و سرمایه مالک در بستانکار حساب مربوط، ثبت می شود.

کاهش هر بدهی مالک در بدهکار حساب مربوط، ثبت می شود.

دارائی = بدهی ها + سرمایه مالک

مثال) در مثال قبل (تعمیرگاه تلویزیون ماهر)، رویداد مالی ثبت گردید و تجزیه و تحلیل شد. اکنون از روش دیگری استفاده می کنیم.

رویداد مالی ۱: سرمایه گذاری نقدی آقای ماهر به مبلغ ٠٠٠/٠٠٠/ 30 ریال

تجزیه و تحلیل                                                                 قاعده                                                 تشخیص

-------------------                                                 ---------------------                                   ---------------------

                                                                                                                                  بدهکار : نقد و بانک

دارائی (نقد و بانک) افزایش یافته است                 افزایش دارایی، بدهکار می شود                     ٠٠٠/٠٠٠/۳٠ ریال

                                                                                                                                بستانکار : سرمایه

                                                                                                                                آقای ماهر

سرمایه مالک افزایش یافته است                        افزایش سرمایه، بستانکار می شود                 ٠٠٠/٠٠٠/۳٠ ریال

مانده گیری حساب ها:

ارقام بدهکار و ارقام بستانکار را جداگانه جمع زده، زیر هر ستون یادداشت و سپس جمع طرف کوچکتر را از جمع طرف بزرگتر کسر می کنیم؛ به حاصل این تفریق «مانده حساب» گویند.

پرسش ها

۱ _ حساب چیست؟

پرونده ای است مفصل از تغییراتی که در یک دارائی خاص، یک بدهی خاص یا سرمایه صاحب مؤسسه طی یک دوره زمانی رخ می دهد.

۲ _ منظور از بدهکار و بستانکار چیست؟

بدهکار به معنی راست حساب و بستانکار به معنی سمت چپ حساب می باشد.

۳ _ دو طرف هر حساب ........ نامیده می شود.

الف) دارائی و بدهی         √ ب) بدهکار و بستانکار          ج) دارائی و سرمایه          د) افزایش و کاهش