آشنایی با PDA

منبع فناوری اطلاعات ایران

امروزه در اغلب کشورهای پیشرفته از notbook و یا organizer در موارد متعددی استفاده بخ عمل می آید . با استفاده از این دستگاه ها هر شخص دارای دفترچه آدرس ، برنامه ریزی روزانه ، لیست کارهائی که می بایست انجام شود ، دفترچه یاداشت ، ماشین حساب ، لیست پروژه ها و سایر گزارشات متنوع و مورد نیاز خود بوده در صورت لزوم قادر به استفاده سریع از آنان خواهد بود. این دستگاه ها دارای تمام امکانات لازم به منظور برنامه ریزی و سازماندهی فعالیت های رایج زندگی می باشند. طی سالیان اخیر دستگاه جدیدی با قابلیت های به مراتب بیشتر عرضه شده است که با استقبال چشم گیر خریداران مواجه شده است . دستگاه های فوق PDA)Personal Digital Assistants) نامیده می شوند. PDA رایانههای قدرتمندی بوده که به راحتی در یک دست قرار می گیرند. عملکرد PDA دربرخی موارد مشابه Organizer است ، با این تفاوت که با استفاده از PDA می توان نامه های الکترونیکی خود را دریافت و یا به موسیقی گوش داد. میزان فروش PDA از زمان عرضه تاکنون یک رکورد تاریخی را ثبت کرده است و تاکنون بیش از نه میلیون رایانه دستی (PDA) فروخته شده است . اکثر PDA فروخته شده متعلق به شرکت Palm می باشند. شرکت های دیگر نیز محصولات خود را در این زمیته تولید و به بازار عرضه نموده اند ، بنابراین با توجه به رقابت موجود می توان نمونه ای را تهیه نمود که دقیقا" منتاسب با خواسته های هر فرد باشد.

مبانی PDA

PDA به دو گروه رایانههای دستی Hand-held و رایانههای Palm-Sized تقسیم می گردند ، مهمترین تفاوت بین دو گروه فوق اندازه ، نوع نمایشگر و نحوه ورود اطلاعات است . رایانههای دستی در مقایسه نسبت به رایانههای Palm-Sized ، بزرگ تر و سنگین تر می باشند. این نوع رایانهها دارای صفحات نمایشگر LCD بزرگتر ویک صفحه کلید کوچک به همراه ترکیب تکنولوژی Touch-screen برای ورود اطلاعات می باشند. رایانههای Palm-Sized سبک تر و کوچک تر می باشند. این نوع از رایانهها از صفحات نمایشگر LCD کوچک و تکنولوژی stylus/touch-screen و برنامه های تشخیص تایپ دستی برای ورود اطلاعات استفاده می نمایند.

صرفنظر از نوع PDA ، تمام آن ها دارای پتانسیل های سخت افزاری مشابه ای می باشند:

1 _ ریزپردازنده

2 _ سیستم عامل

3 _ حافظه

4 _ باطری

5 _ نمایشگرهای LCD

6 _ دستگاه ورودی ( دکمه هائی به همراه نمایش گرهای touch-screen و یا صفحه کلید )

7 _ پورت های ورودی و خروجی

8 _ نرم افزارهای رایانههای شخصی

1 _ ریزپردازنده

دستگاه های PDA مشابه رایانه های شخصی و یا Laptop از ریزپردازنده استفاده می نمایند. ریزپردازنده به منزله مغز یک PDA بوده و تمام عملیات مربوطه را بر اساس دستورالعمل های برنامه ریزی شده انجام می دهند. برخلاف رایانه های شخصی ، دستگاه های PDA از ریزپردازنده های کوچک تر و ارزان تر استفاده می نمایند. پردازنده های Motorola Dragonball و هیتاچی SH7709a نمونه هائی در این زمینه می باشند. با این که سرعت پردازنده های فوق در مقایسه با پردازنده های استفاده شده در رایانه های شخصی به مراتب کمتر است ( سرعت پردازنده های فوق بین 16 تا 75 مگاهرتز می باشد ) ولی پردازنده استفاده شده در این نوع از رایانه ها متناسب با وظایفی است که بر عهده آنان گذاشته شده است . ابعاد کوچک و قیمت پایین این نوع از رایانه ها ، سرعت پایین ( نسبت به رایانه های شخصی) آن ها را کم رنگ می نماید.

2 _ سیستم عامل

سیستم عامل شامل دستورات از قبل برنامه نویسی شده ای می باشد که به پردازنده عملیات مربوطه را دیکته خواهد کرد. سیستم های عامل استفاده شده در رایانه های PDA به پیچیدگی سیستم های عامل استفاده شده در رایانه های شخصی نمی باشند. این نوع از سیستم های عامل دارای مجموعه دستورات کمتری بوده که به حافظه کمتری نیاز خواهند داشت . مثلا" سیستمعامل Palm به 100کیلو بایت حافظه بیشتر نیاز ندارد.( کمتر از یک درصد نسبت به حافظه مورد نیاز برای نصب ویندوز 98 و یا MAC OS ) . رایانه های PDA عمدتا" از دو نوع سیستم عامل استفاده می نمایند : Palm OS)3COM) یا PocketPC . سیستم عامل Palm os ، به حافظه کمتری نیاز داشته و دارای سرعت بیشتر می باشد. اغلب کاربران نیز از سادگی استفاده از سیستم عامل Palm ابراز رضایت می نمایند.سیستم عامل PocketPC نمایش گرهای رنگی، گرافیک، نسخه های خاصی از نرم افزارهای Word,Excel و سایر دستگاه ها ( نظیر Built-in MP3 player,MPEG movie Player ) را حمایت می نماید. سیستم عامل فوق با توجه به ماهیت خود به فضای بیشتری از حافظه نیاز نداشته و سرعت آن نسبت به Palm Os کمتر است . با توجه به گسترش استفاده از این نوع رایانه ها در سطح جهان ، شرکت های متعددی در حال پیاده سازی نرم افزارهای خاص برای استفاده تحت دو سیستم عامل فوق می باشند.

3 _ حافظه

رایانه های PDA دارای هارد دیسک نمی باشند. برنامه های مورد نظر ( دفترچه تلفن ، ماشین حساب ، دفترچه یاداشت و سیستم عامل) در یک نوع حافظه ROM ذخیره می گردند. اطلاعات فوق زمانی که رایانه خاموش است ، هم چنان در حافظه باقی خواهند ماند. داده ها و سایر برنامه هائی که توسط کاربران اضافه می گردد ، در حافظه RAM دستگاه ذخیره می گردند. روی کرد فوق نسبت به رایانه های شخصی دارای چندین مزیت است .زمانی که PDA روشن می گردد ، تمام برنامه ها بلافاصله قابل استفاده بوده و نیازی به معطل شدن برای فعال شدن هر یک از برنامه ها نخواهد بود. زمانی که محتویات یک فایل تغییر داده می شود ، اطلاعات جدیدد به صورت اتوماتیک ذخیره خواهند شد و نیازی به استفاده از دستور Save نخواهد بود. زمانی که دستگاه خاموش می گردد ، اطلاعات هم چنان در حافظه باقی خواهند ماند (چون از باطری استفاده می گردد). تمام رایانه های PDA از حافظه های Solid-state استفاده می نمایند. برخی از حافظه Static RAM و برخی دیگر از حافظه Flash استفاده می نمایند. برخی دیگر نیز از حافظه های قابل حمل ( تعویض ) استفاده می نمایند. حداقل حافظه رایانه های PDA دو مگابایت است . برخی از مدل های پیشرفته PDA دارای حافظه ای بین 5 تا 32 مگابایت می باشند. سیستم عامل PocketPC نسبت به Palm OS فضای بیشتری از حافظه را اشغال خواهند کرد ، بنابراین رایانه های PDA که از سیستم عامل PocketPC استفاده می نمایند ، بین 16 تا 32 مگابایت حافظه استفاده می گردد. در برخی از مدل های PDA امکان ارتقاء حافظه نیز وجود دارد.

4 _ باطری

برق مورد نیاز رایانه های PDA توسط باطری تامین می گردد. برخی از مدل های PDA از باطری الکالاین (AAA) استفاده می نمایند. برخی دیگر از مدل های PDA از باطری های با قالبیت شارژ مجدد( Lithium,nickel-cadmium,nickel-metal hybride) استفاده می نمایند عمر مفید باطری بستگی به PDA و نوع استفاده از آن دارد. موارد زیر باعث مصرف بالای باطری می گردد:

1 _ سیستم عامل

2 _ حافظه بیشتر

3 _ نمایش گرهای LCD رنگی

4 _ ضبط صوت

5 _ Mp3 Player

عمر یک باطری می تواند از دو ساعت تا دو ماه، باتوجه به نوع PDA و امکانات مربوطه باشد . اکثر رایانه های PDA دارای سیستم مدیریت Power می باشند. سیستم فوق باعث افزایش عمر مفید یک باطری می گردد. در صورتی که عمر باطری به گونه ای باشد که نتوان دستگاه را روشن نمود ( پیشاپیش هشدار خواهد داد) ، به اندازه کافی برای نگهداری اطلاعات موجود در RAM فرصت خواهد بود. در صورتی که عمر مفید باطری به طور کامل به اتمام رسیده باشد و یا آن ها را از دستگاه خارج کرده باشید ، تقریبا" یک دقیقه فرصت خواهد بود تا باطری را تعویض نمود ( ترانزیستور موجود در سیستم شارژ خود را ازدست نداده باشد ) در صورت تخلیه شارژ ترانزیستور موجود در سیستم و عدم استفاده از زمان یک دقیقه ای به منظور تعویض باطری ، اکثر دستگاه های PDA اطلاعات خود را از دست خواهند داد. با گرفتن Backup از اطلاعات موجود در PDA بر روی یک رایانه شخصی و یا یک LapTop می توان اثرات جانبی را به حداقل مقدار خود رساند. دستگاه های PDA دارای آداپتورهای AC برای استفاده از برق شهری نیز می باشند.

5 _ نمایش گرهای LCD

رایانه های PDA دارای یک نوع خاص از صفحات نمایشگر LCD می باشند. برخلاف رایانه های شخصی که نمایشگرهای LCD به عنوان دستگاه های خروجی مورد استفاده قرار می گیرند ، دستگاه های PDA از نمایش گرهای خود برای ورودی و خروجی استفاده می نمایند. نمایش گرهای LCD دستگاه های PDA به مراتب کوچک تر از نمایش گرهای laptop است . رایانه های Hand-held ( نوعی خاصی از دستگاه های PDA) از صفحات نمایش گر بزرگتری نسبت به رایانه های Palm-Sized استفاده می نمایند.

نمایش گرهای PDA دارای ویژگی های زیر می باشند :

1 _ LCD و یا Enhanced LCD و یا CSTN

2 _ دارای وضوح تصویر 160*160 و 320 * 240 می باشند

3 _ سیاه و سفید ( 16 رنگ خاکستری ) و یا رنگی ( 65.536 رنگ )

4 _ ماتریس های Active و یا Passive ( ماتریس های Active شفاف تر و خواندن اطلاعات آسان تر است )

5 _ Reflective و یا Backlit . ( نمایش گرهای Backlit برای استفاده در نور پایین مناسب می باشند)

6 _ دستگاه ورودی ( دکمه هائی به همراه نمایش گرهای touch-screen و یا صفحه کلید )

در رایانه های PDA ، به منظور ورود اطلاعات و دستورات از روش های متفاوتی استفاده می شود . رایانه های Hand-held عموما" از یک دستگاه صفحه کلید خیلی کوچک و ظریف همراه با یک touch-screen استفاده می نمایند. رایانه های palm-Sized از یک قلم فولادی و یک touch-screen همراه با یک برنامه تشخیص تایپ دستی استفاده می نمایند. هر یک از مدل های فوق دارای مجموعه ای از دکمه ها به منظور فعال کردن نمایشگر و یا برنامه ها می باشند .

نمایش گر کامپییوترهای Palm-sized ، یک صفحه بسیار نازک چهار اینچی است که از آن هم بعنوان دستگاه ورودی و هم بعنوان دستگاه خروجی استفاده می گردد . رایانه های فوق به منظور نمایش اطلاعات از یک LCD استفاده می نمایند. در قسمت بالای LCD یک touch-screen وجود داشته که می توان با استفاده از یک مداد شبه فولادی و یا ورود مستقیم داده ، اطلاعاتی را وارد کرد. زمانی که مداد فولادی با صفحه تماس برقرار می نماید ، روکش پلاستیکی موجود بر روی نمایش گر ، به سمت پایین حرکت تا با سطح شیشه ای تماس برقرار نماید. عملیات فوق باعث می گردد یک میدان ولتاژ ایجاد گردد ، میدان فوق توسط درایورtouch-screen ضبط می گردد. با ارسال یک جریان الکتریکی افقی و در ادامه عمودی ، touch-screen مختصات X,Y مربوطه به نقطه مورد نظر را به دست می آورد. درایور در هر ثانیه هزاران مرتبه touch-scrren را پیمایش و اطلاعات مورد نظر را برای هر یک از برنامه هائی که به آن ها نیاز دارند ، ارسال می دارند . همان گونه که اشاره گردید یکی دیگر از روش های ورود اطلاعات در رایانه های Palm-Sized ، استفاده از یک برنامه تشخیص تایپ دستی است . با استفاده از مداد فولادی بر روی نمایش گر کاراکترهائی رسم می گردد. نرم افزارهمراه PDA ، کاراکترهای رسم شده را به حروف و یا ارقام تبدیل می نماید. در دستگاه های Palm ، نرم افزاری که حروف را تشخیص می دهد Graffiti نامیده می شود. به منظور کمک به تشخیص کاراکترها توسط برنامه فوق ، می بایست حروف در یک بخش صفحه و ارقام در بخش دیگر رسم گردند. هر کاراکتر می بایست با یک حرکت بدون توقف رسم گردد. بدین منظور می بایست از حروف " الفبائی مخصوص " استفاده کرد. مثلا" برای نوشتن حرف "A" می بایست "V" و یا برای حرف "F" از یک L وارونه استفاده گردد.

یکی از اشکالات نرم افزار تشخیص تایپ دستی ، نیاز به فراگیری روش های جدید برای نوشتن است . سرعت نوشتن با استفاده از روش فوق نسب به تایپ دستی کند تر است . در صورت تمایل می توان از یک صفحه کلید Onscreen استفاده و از مشکلات اشاره شده برحذر ماند . صفحه کلید فوق مشابه یک صفحه کلید معمولی است . تنها تفاوت موجود استفاده از مداد فولادی برای ضربه زدن و فشردن هر یک از کلیدهای مورد نظر بر روی صفحه کلید است . برخی از مدل های رایانه های Palm دارای امکان جانبی صفحه کلید می باشند. استفاده از صفحه کلید فوق بمراتب راحتر از سایر موارد اشاره شده بوده خصوصا" در زمان ارسال E-mail است . اخیرا" برخی از مدل های PDA از تکنولوژی تشخیص صوت نیز استفاده می نمایند. در این مدل ها می توان با استفاده از میکروفن اطلاعات خود را به صورت صوتی وارد و توسط نرم افزار مربوطه عملیات تبدیل صوت به داده انجام خواهد شد.

7 _ پورت های ورودی و خروجی

رایانه های PDA به گونه ای طراحی شده اند که تحت هر شرایطی قادر به استفاده از رایانه های شخصی و یا Laptop باشند . مثلا" می توان اطلاعاتی را از رایانه شخصی خود به PDA منتقل و یا اطلاعات را از PDA به رایانه منتقل نمود. بنابراین یک PDA می بایست قادر به ارتباط با یک رایانه شخصی باشد. مبادله اطلاعاتی بین PDA و PC اصطلاحا" data synchronization نامیده می شود. ارتباطات فوق در رایانه های PDA از طریق پورت USB انجام می گیرد. علاوه بر استفاده از کابل ، به منظور تبادل اطلاعات ، برخی از دستگاه های PDA دارای یک پورت مادون قرمز بوده که از امواج نوری برای تبادل اطلاعات بین یک رایانه شخصی و PDA استفاده می شود . برخی دیگر از مدل های PDA از روش های بدون کابل برای تبادل اطلاعات استفاده می نمایند. استفاده کنندگان PDA به منظور دریافت و یا ارسال e-mail می بایست از یک ISP که امکان "بدون کابل " را نیز ارائه می دهد ، استفاده گردد. برخی دیگر از مدل های PDA دارای یک امکان جانبی به منظور استفاده از مودم می باشند. امکان فوق به صورت جداگانه می بایست تهیه گردد.

8 _ نرم افزارهای رایانههای شخصی

به منظور ارسال اطلاعات از دستگاه PDA به رایانه های شخصی و بالعکس ، می بایست از نرم افزارهای خاصی نظیر : HotSync برای رایانه های PDA که از سیستم عامل Palm OS و یا ActiveSync برای رایانه هائی که از سیستم عامل PocketPc استفاده می نمایند ، استفاده گردد. نرم افزار فوق می بایست بر روی هارد دیسک رایانه شخصی نصب تا امکان اتصال PDA به رایانه شخصی توسط یکی از روش های : کابل ، اشعه مادون قرمز ، بدون کابل و یا مودم فراهم گردد. با توجه به گسترش دستگاه های PDA شرکت های متعددی در سطح جهان اقدام به طراحی و پیاده سازی نرم افزارهای مختص این نوع از سیستم ها نموده اند.

قابلیت های PDA

دستگاه های PDA در ابتدا مشابه organizers رفتار می نمودند. آن ها قادر به ذخیره آدرس ، شماره تلفن ، ثبت قرار ملاقات های روزمره و ... بودند. دستگاه های PDA در حال حاضر نیز عملیات فوق را انجام می دهند. پس از گذشت مدت زمانی کوتاه دستگاه های PDA متحول و پتانسیل های متعددی در آن ها ایجاد گردید. امروزه با استفاده از دستگاه های PDA می توان اقدام به ارسال و یا دریافت E-mail و یا بازیابی اطلاعات مورد نیاز از اینترنت ، نواختن موزیک ، مشاهده فیلم و بازیهای ویدئویی نمود.

برخی از قابلیت های PDA به شرح زیر می باشند :

1 _ مدیریت اطلاعات شخصی ( تمام مدل ها ) .

2 _ ذخیره اطلاعات مربوط به تماس با دیگران شامل : نام ، آدرس ، شماره تلفن ، آدرس E-mail

3 – ایجاد لیست فعالیت های روزمره

4 – یاداشت نویسی

5 – دفترچه یاداشت

6 _ ثبت زمان وتاریخ قرار ملاقات ها

7 – یادآوری قرار ملاقات

8 – برنامه ریزی پروژه ها

9 – ماشین حساب

10 – بازیهای ویدئویی ( برخی از مدل ها )

11 – ارسال و دریافت e-mail ( برخی از مدل ها )

12 – استفاده از یک واژه پرداز ( برخی از مدل ها )

13 – پخش فایل های فیلم MPEG ( برخی از مدل ها )

14 – پخش فایل های موزیک mp3 ( برخی از مدل ها )

15 – دریافت اطلاعات دلخواه از اینترنت ( برخی از مدل ها )

16 – ارتباط با سایر دستگاه ها نظیر دوربین های دیجیتال ( برخی از مدل ها )